FAQ – Spelen via Jamulus

Controleer of je in de tussentijd de WiFi hebt aangezet op je computer. Het beste voor Jamulus is een bekabelde netwerkverbinding en WiFi uitgeschakeld.

In principe werkt het voor zangers net als voor instrumentalisten. Misschien juist voor zangers van belang: zorg dat je jezelf hoort via de koptelefoon (in plaats van rechtstreeks). Dan hoor je jezelf met evenveel vertraging als de andere zangers.

Die combinatie zou zeker kunnen werken.
Om rondzingen te voorkomen zullen alle koorleden op locatie die de online zangers willen horen een koptelefoon op moeten zetten. Je zou kunnen kijken of je daarvoor een splitter als deze kunt gebruiken: https://www.bol.com/nl/p/rockstar-headphone-splitter/9200000018052127/?s2a=#productTitle, maar met 15 mensen zou je dan al meerdere splitters moeten koppelen en dat heeft zijn grenzen.
Om dan ook nog afstand te houden heb je bovendien hele lange kabels nodig aan de koptelefoons.
De optie om alleen de dirigent het online-deel van het koor te laten horen is eenvoudiger te realiseren. Dan hoeft dus alleen de dirigent een koptelefoon op.
Het geluid van de microfoon van de zangers op locatie hoort hij via Jamulus en dus via de koptelefoon terug.
Als er ook behoefte is aan het direct horen van het geluid van het koor, kies dan voor de dirigent voor een koptelefoon met open klankkast (zie de uitleg hier: https://www.getloud.nl/vragen-over-koptelefoons/open-of-gesloten-klankkast/). De dirigent zal dan mogelijk wel “galm” ervaren, omdat hij het koor op locatie direct hoort en ook nog (een fractie later) via Jamulus. Eventueel is dat op te lossen door de microfoon van het koor op locatie weer wat zachter te zetten in de mix van de dirigent. Wat het beste werkt om het gelijk te houden is een kwestie van daarmee experimenteren.

Er is geen beperking op landsgrenzen. Zolang de pingtijd van de server in het groen is aangegeven is de vertraging tot die server niet te hoog om te kunnen spelen. Zelf speel ik regelmatig met mensen uit andere landen samen en ik hoor ook goede ervaringen van andere mensen die via Jamulus over de grens spelen.

In principe kan dat op elke server. Zoek vooral een server uit die voor alle spelers een lage pingtijd heeft (groen in de serverlijst). Over het algemeen is de server niet de beperkende factor. Loop je alsnog tegen beperkingen aan, kies dan voor een server die niet op een thuisaansluiting is aangesloten, maar die in de cloud staat. Dan is er doorgaans een betere verbinding met het internet. Soms staat in de omschrijving van de publieke server dat deze draait bij Google, Amazon of VULTR. Dan is deze op een snelle internetverbinding aangesloten. Ook via melomax.live kun je (tegen betaling) een server reserveren die in de cloud draait.

Ik gebruikte tijdens de webinar een computer die via een netwerkkabel was aangesloten op mijn glasvezelaansluiting. Als je zelf gebruik maakt van kabelinternet, of ADSL, of je hebt per ongeluk nog de WiFi aanstaan zal de vertraging bij jou iets groter zijn.
De server die ik gebruikte tijdens het webinar stond overigens bij mij in huis, dus dan is het logisch dat mijn verbinding veel sneller is dan die van andere mensen.
Met een pingtijd van 18ms is overigens nog steeds prima te spelen.

Ik heb hier geen ervaringen mee. Op de helppagina van Jamulus wordt gesuggereerd bij de persoon die niet alles ziet in de instellingen van de router te kijken of er een instelling aanstaat die SPI/Stateful Packet Inspection heet. Het uitzetten daarvan zou in sommige gevallen kunnen helpen.
Ook een instelling “Block Fragmented IP Packets” zou uitgezet moeten worden.

De eenvoudigste manier is de sessie laten opnemen door de eigenaar/beheerder van de server. Het opnemen van de sessie is in de Jamulus-server namelijk een instelling.
Gebruik je een server waar dat niet mogelijk is, zorg dan dat het programma waar je mee wilt opnemen beschikbaar is als uitvoerapparaat voor Jamulus.
Windows: Zet meerdere uitvoerapparaten aan in ASIO4ALL. Vervolgens kies je in Jamulus bij het uitvoerapparaat je koptelefoon + het opneemapparaat
Apple: Maak in audio/MIDI-configuratie een samengesteld uitvoerapparaat waarin je de koptelefoon en het opneemapparaat combineert. Vervolgens stel je in Jamulus dit samengestelde uitvoerapparaat in als uitgang.

Een alternatief is een extra computer te verbinden met de Jamulus-sessie. En die computer niet te gebruiken om te spelen, maar alleen om op te nemen. Zorg dan dat het opneemapparaat het enige apparaat is en gebruik dat als uitvoerapparaat in Jamulus en/of ASIO4ALL.

Let op: een serveropname kun je later nog mixen, een lokale opname op je computer zal het opnemen zoals je het ook hoort tijdens het spelen.

Dat is op voorhand niet zo goed in te schatten. Het hangt af van de kwaliteit van de verbinding via de powerline adapter. Het zou kunnen dat het werkt, maar er is ook een kans dat de verbinding niet goed genoeg is. Het beste is het gewoon een keer te proberen.

Als je niet wilt dat mensen je kunnen horen, kun je de knop “demp mezelf” gebruiken. Als die knop niet aan staat en je instellingen zijn juist (met andere woorden: je hebt de juiste microfoon geselecteerd in Jamulus en/of ASIO4all) kunnen mensen je dus horen. Twijfel je of het werkt stel dan gewoon de vraag via de microfoon of via de chat.

Een kraak in het geluid ontstaat inderdaad als de buffer te klein is voor de situatie.
Er zijn drie zaken waar je naar kunt kijken in de instellingen van Jamulus.
1 – Staat het vinkje “kleine netwerkbuffers inschakelen” aan? Dit werkt alleen goed als hiervoor ook een instelling op de server is gedaan (“fastupdate”). Als die serverinstelling niet aan staat, of je weet het niet, zet dan het vinkje voor de kleine netwerkbuffers in Jamulus uit.
2 – Buffervertraging. Een hogere buffervertraging telt één op één door in de algehele vertraging, maar de buffer verhogen naar 5.33 of 10.67 ms verbetert wel de geluidskwaliteit.
3 – Jitterbuffer. Deze komt bovenop de buffervertraging. Als het vinkje “auto” aanstaat past deze zich automatisch aan aan de kwaliteit van de netwerkverbinding. Is deze heel stabiel, dan kun je met een lage Jitterbuffer uit de voeten, is deze heel wisselend dan moet de Jitterbuffer hoger zijn. Of het probleem zit in de automatische instelling van de Jitterbuffer is eenvoudig te onderzoeken door het vinkje “Auto” uit te zetten en beide schuifjes daaronder met de hand op maximaal te zetten. Overigens is het niet aan te raden zo te spelen. In dat geval is het vergroten van de Buffervertraging (punt 2) een betere optie.

Ook in ASIO4ALL zit een instelling voor de buffergrootte. Je kunt ook nog proberen daar een iets grotere buffer in te stellen en de buffervertraging in Jamulus op 2.67 ms te zetten. Dat geeft soms betere resultaten.

Tenslotte, alhoewel we natuurlijk het kraken tot een minimum willen beperken, zal er af en toe wel eens een kraak te horen zijn. Dus zolang het niet te vaak stoort adviseer ik ook gewoon door te spelen en je niet te veel op de techniek te richten.